Çölyak arpa, buğday, çavdar, yulaf gibi besinlerin içerisinde bulunan gluten adlı bir çeşit proteine olan duyarlılık ile ortaya çıkan kronik bir ince bağırsak hastalığıdır. Çölyak ile ilgili belirtiler, uygun beslenme düzeninin oluşturulması ile kontrol altına alınabilir. Çölyak hastalarının beslenmelerinde gluten tüketimine devam etmesi ise emilim bozukluğuna bağlı olarak; karın ağrısı, ishal ve kabızlığa, uzun dönemde ise bağırsak dokusunun bütünlüğünün bozulmasına yol açar.
Glutensiz diyet; buğday, çavdar, arpa ve yulafın ve bunlardan elde edilen ürünlerin beslenmeden çıkarılması ile plânlanır. Çölyak hastalığı her 100 çocuktan birinde görülmektedir. Bulaşıcı bir hastalık değildir, bir kişiden diğer bir kişiye temasla geçmez.
Çölyak hastalığının tedavisi
Çölyak hastalığının tek tedavisi glutensiz diyet uygulamaktır. Bu noktada beslenme tedavisi çok önemlidir.
Çölyak hastalarının tüketmemesi gereken besinler nelerdir?
• Glutensiz diyette buğday, arpa, çavdar gibi tahılları içeren besinler tüketilmez. Özellikle bu tahıllarla yapılmış; Un, bulgur, irmik, makarna, şehriye, kuskus, ekmek, kek, pasta, kurabiye, bisküvi, börek, çörek, gofret, kraker, külahlı dondurma, unlu tatlılar, gluten içeren hazır salça, ketçap, un ilave edilen çorbalar, soslar, tarhana, yarma gibi, galeta ununa veya una batırılarak kızartılmış tavuk, balık gibi et ürünleri, malt kullanılan içecekler, gluten içeren hazır çorbalar, köfteler tüketilmemelidir.
• Bunların dışında sirke, çikolata, puding, sakız, ketçap, mayonez ve dondurma gibi besinlerin bazılarında da gluten bulunmaktadır.
• Çölyak hastaları için riskli gıdalar ise modifiye nişasta, dekstrin, aroma vericiler, hidrolize bitkisel protein, hidrolize sebze proteini, soslar, baharatlı besinler, gluten içermez ibaresi olmayan paketli besinlerdir.
• Ayrıca ilaç ve kozmetikler, temizlik malzemeleri, oyun hamurları gibi ürünlerde de gluten bulunabilmektedir.
• Çölyak hastaları mutlaka etiket okuma alışkanlığı kazanmalı ve diyetlerine ömür boyu devam etmelidir.
Çölyak hastaları hangi besinleri tüketebilir?
Çölyak hastaları et, balık, süt ve süt ürünleri, yumurta, kuru baklagiller, pirinç, mısır, meyve ve sebzeleri tüketebilir. Ancak bu besinlerin pişirme sırasında gluten içeren besinlerle karıştırılmaması veya temas etmemesi sağlanmalıdır.
Çölyak hastaları diyet yapmazsa ne gibi sorunlar olur?
Çölyak hastaları diyete dikkat etmediği takdirde bağırsak problemleri artacak ve bağırsaktan besinlerin emilimi bozularak kilo almada yetersizlik, vitamin eksiklikleri ortaya çıkacak, ergenliğe girmemiş çocukların ergenliğe girmesi zorlaşacak, karın ağrısı, ishal, kabızlık gibi belirtiler devam edecektir.
Bu yüzden çölyak hastaları mutlaka glutensiz diyet uygulamalı ve bu diyete ömür boyu devam etmelidir. Bu noktada bir uzmandan mutlaka yardım alınmalıdır.
