Camiler mimari olarak bir şehre İslami görünüm kazandıran, şehrin kimliğini belirleyen, İslam’ın mührünü vuran eserlerdir. İstanbul’da Süleymaniye, Edirne’de Selimiye ve Bursa’da Ulu Cami bu şehirlerin kimliğiyle bütünleşmiştir. İslam şehirlerinde cami daima merkezdedir.
İslam şehrinin mimari yapılanmasında alçak gönüllülük esastır. Tüm yapılar Allah’ın kudretini ve tekliğini hatırlatacak bir bilinçle inşa edilmiştir. En ihtişamlı yapılar Allah’ın evi, Müslümanların mabedi ve şehrin merkezi olan camilerdir.
Anadolu Selçuklu Sultanları Allah’ın evini tepenin en üstüne dayanıklı taş malzemeyle yaparlardı. Kendi evlerini ise toprak malzemeden zemine yapmışlardı. Bu durum şu anlayışın yansımasıdır: “Allah ebedidir. O’nun anıldığı yer de ebedi olmalıdır. Biz ise fani varlıklarız. Topraktan geldik, toprakla beraber olmalıyız. Toprağa gideceğiz.” (Mustafa Yıldırım, İslam Sanatı ve Estetiğinin Temelleri, s. 28).
Müslümanlar camilerine inançlarının yanında bazı kültürel özellikleri ve farklılıkları da katmışlardır. Bunlar her ne kadar dini kökenli olmasa da kültürel olarak belirgin farklılıklardır. Bu farklılıkların başında selatin cami kavramı gelir. Osmanlı döneminde Padişahlar, şehzadeler, hanım sultan ve valide sultanlar tarafından yaptırılmış olan camilere selatin camisi denilirdi. Selatin kelimesi Sultan kelimesinin çoğuludur, yani sultanlar camisi demektir. Selatin camilere örnek olarak İstanbul’daki Fatih, Bayezid, Süleymaniye, Sultan Ahmet, Mihrimah Sultan Camileri verilebilir.
Osmanlı’daki geleneğe göre Selatin camilerinin minareleri birden fazla olurdu. Dolayısıyla halktan birisi bir cami yaptırdığında sadece tek bir minare yaptırabilirdi. Çok ilginç bir başka özellik olarak da bazı selatin camilerindeki şerefe sayısı, yaptıran hükümdarın kaçıncı padişah olduğunu göstermektedir.
Mesela Süleymaniye Camisinde 10, Sultan Ahmet Camisinde 14 şerefe bulunmaktadır. İnşaallah haftaya camilerimizin ilginç özellerine devam edeceğiz.