Çocuğun ihmali, çocuğa bakmakla yükümlü kimselerin çocuğun gelişimi için gerekli ihtiyaçları karşılamaması veya bu ihtiyaçlarını dikkate almamasıdır. Çocukların ihtiyaçlarının neler olduğuna baktığımızda bu ihtiyaçlar sağlık, eğitim, duygusal ihtiyaçları, beslenme, barınma güvenli yaşam gibi çeşitli alanlarda farklılık göstermektedir. Anne babanın ya da bakıcının çocuğun bu ihtiyaçlarını karşılaması gerekmektedir.
Çocuğun yemeğinin hazırlanmaması, kıyafet alınmaması, kıyafetlerinin yıkanmaması, banyo yaptırılmaması, hastalandığında doktora götürülmemesi, ilaçlarının alınmaması, para kazanması için çalıştırılması, çocukla duygusal olarak ilgilenilmemesi, sevgi gösterilmemesi, okul ile ilgili ihtiyaçlarının karşılanmaması gibi durumlar çocuk ihmalinin örnekleri arasındadır.
Çocuğun ihmal edilmesi çocuğa ciddi derecede psikolojik problemlere neden olabilir. Düşük özgüven, yetersizlik, değersizlik ve yalnızlık düşünceleri ihmal edilmiş çocuklarda bulunmaktadır. Arkadaşlarından ve ailesinden yeterli ilgiyi göremeyen çocuklar bu ilgiyi görmek için ilgi çekici davranışlarda bulunabilir. Bu davranışlar bazen zarar verici ve yıkıcı olabilir. İhmal edilen çocuklarda farklı türde bağımlılık türleri gelişebilmektedir. Çocuğun ihmale maruz kalması onun beyin gelişimine de zararlar vermektedir. Bundan dolayı çocukların ruhsal ve ruhsal gelişimine bağlı bedensel gelişimlerine de olumsuz şekilde etkide bulunabilmektedir. Çocukluk çağında ihmale maruz kalmış bireyler yukarıda anlatıldığı gibi problemlerle karşılaşabilmektedir. Çocukken ihmale maruz kalmış olan insanlar yetişkinlikte de bazı problemlerle mücadele edebilmelidir. Bu kişilerde kendine zarar verme davranışları, depresyon ve şiddete meyilli olma davranışları görülebilmektedir. Duyguları ifade edebilme ve sosyal becerilerde problem yaşanabilmektedir. Çevresindeki insanlara karşı güven konusunda problem yaşayan bu kişiler “ihmal konusunda” farkında olmazlarsa kendi çocuklarını da ihmal edebilecektir.
Bir çocuğun ihmal edildiği nasıl anlaşılır?
Çocuk sık sık devamsızlık yapıyorsa, arkadaşlarının yiyeceklerinden istiyor ve hırsızlık yapıyorsa, kıyafetleri temiz değilse, kişisel temizliği iyi değilse, ailede kimsenin kendisiyle ilgilenmediğini belirtiyorsa ve kendisine zarar veriyorsa çocuğun ihmalinden söz edilebilir.
Aileler neden çocuklarını ihmal ederler?
Anne babalar çocuklarına bakım vermek isteseler de bunu nasıl yapacaklarına ilişkin yeterli bilgiye sahip olamayabilirler. Bununla birlikte aileler çocuklarının sadece fiziksel ihtiyaçlarının farkına varabilmekte ilgi, saygı ve değer görme gibi psikolojik ihtiyaçlarının farkına varamamaktadır. Bu tür aileler “istediği bütün şeyleri almama rağmen yine de aramız iyi değil” diye sitemlerde bulunabilirler. Ailenin ekonomik durumunun kötü olması ve hem anne hem de babanın çalışmasının gerekmesi çocuğun ihmalinin gerekçesi olarak gösterilebilir. Anne ve babanın yetiştiği ortamda çocuğun değer görmemesi, şiddetin yaygın olması ve özellikle de kız çocuklarının değer görmemesi ihmalin sebepleri arasında gösterilebilir. Bununla birlikte anne ve babanın kendi çocukluk zamanlarıyla şimdiki dönemi kıyaslaması ve bunun sonucunda çocukluklarına kendi çocukluk döneminin şartlarına göre davranması da ihmalin nedenleri arasına gösterilebilir.
Çocuk ihmalinin önlenmesi için kimler ne yapabilir?
Anne ve babalar çocukla birlikte çocuğun seviyesine ilişkin aktiviteler yapabilir. Bütün insanların fiziksel ihtiyaçlarının yanında psikolojik ihtiyaçları da bulunmaktadır. Bunlar bir gruba ait olmak, değerli hissetmek, sevilmek, saygı görmek, ilgi görmek gibi ihtiyaçlarının da farkında olmak gerekiyor. Çocuklarının fiziksel ve psikolojik ihtiyaçlarının karşılanması sadece annenin sorumluluğunda olmamalıdır. Bu ihtiyaçları karşılamak anne ile birlikte babanın hatta çocuğun sosyal çevresinde önemli bir yeri olan aile çevresi, akrabaların ve okulun da görevidir. Anne babalara yönelik farkındalık çalışmalarının yapılması son derece önemlidir. İhmal konusunda yapılabilecek çalışmalarda ailelere ve bakıcılara yönelik çalışmalar önemli bir yere sahip. Anne ve babanın çocuklarına yönelik tutumlarını geliştirmeye yönelik yapılacak çalışmalar çok önemlidir. Buradan hareketle özellikle okul psikolojik danışmanlarının öncülüğünde bütün öğretmenlere önemli roller düşüyor. Çocuğun ihmalinin bir nedeni de ailelerin ekonomik durumları olduğu için risk grubunda bulunan ailelere maddi yardımların yapılması değerlidir. Bununla birlikte ihmal açısından risk taşıyan çocuklara yönelik sosyal aktivitelerin yapılması, bu çocukların kurslara yönlendirilmesi ve sosyal destek çalışmalarına yönlendirilmesi doğru olacaktır.
