Multipl Skleroz hastalığını kitlelere duyurmak ve farkındalık yaratmak adına Uluslararası MS Federasyonu ve Dünya Sağlık Örgütünün ortak kararları ile her yıl Mayıs ayının son Çarşamba günü, ''Dünya MS Günü'' ilan edilmiştir.
Multipl Skleroz, beyin ve omurilikten oluşan merkezi sinir sistemine ait bir hastalıktır.
Merkezi Sinir Sisteminde sinir liflerini çevreleyen ve bu sinir liflerinin elektrik uyarılarını iletmelerine yardımcı olan miyelin isimli yağlı bir doku vardır. Multipl Skleroz'da sinir lifleri ve onu çevreleyen miyelin, geride skleroz adı verilen sert alanlar bırakarak birçok bölgede yok olur. Hasar gören bu bölgeler, plak olarak da bilinmektedir. Miyelin hasar gördüğünde sinirlerin beyine giden veya beyinden gelen uyarıları iletebilme kapasiteleri kesintiye uğramakta ve sonuçta belirtiler ortaya çıkmaktadır.
Multipl Sklerozun nedeni tam olarak bilinmese de birçok araştırmacı miyelin hasarının vücudun bağışıklık sisteminin anormal çalışmasından kaynaklandığına inanmaktadır. MS hastalığında temel neden vücudun immun sisteminin kendi hücrelerine saldırı yapmasıdır. Genetik yatkınlık dışında MS hastalığının ortaya çıkışını enfeksiyonlar, D vitamini düşüklüğü, sigara gibi çevresel faktörler tetikleyici olabilir. Özelikle sigaranın hastalığın ortaya çıkışında, hastalık seyrinde ve tedavi yanıtında önemli olduğunu gösteren kanıtlar giderek artmaktadır. D vitamini de benzer özellikler nedeniyle önemlidir.
Multipl Skleroz beynin görme, konuşma, yürüme gibi fonksiyonlar üzerindeki kontrol kabiliyetini bozar. En sık görülen Multipl Skleroz belirtileri güçsüzlük, yorgunluk, karıncalanma, uyuşukluk, ağrı, görme bozuklukları, bir gözde görme kaybı, bulanık veya çift görme, kas fonksiyon bozuklukları, katılık, titreme, idrar kaçırma, kabızlık, cinsel sorunlar ve dengesizlik, baş dönmesi, yalpa lama gibi denge sorunlarıdır. Bugün için bilinen kesin bir tedavisi olmamakla birlikte 40 yaş altında en sık engel oluşturan nörolojik hastalık olduğu düşünülen Multipl Sklerozun MS’in dünyada ve ülkemizde birçok kişiyi etkilemektedir. Bu belirtilerin bir veya birkaçını hissedenlerin ''Nöroloji (sinir hastalıkları)'' kliniğine başvurmasında yarar vardır.
Multipl skleroz tanısında hangi testler uygulanır?
MS bir çok hastalığı taklit edebilir ve bu nedenle ayırıcı tanı bir çok incelemeyi gerektirebilir. Tanıda ve ayırıcı tanıda MRG (manyetik rezonans görüntüleme) ve beyin omurilik sıvısının (BOS) incelenmesi yararlı yöntemlerdir.
Multipl skleroz ne değildir?
MS hastalığı ile ilgili olarak yanlış bilinen bazı konuları düzeltmek önemlidir;
1. Multipl Skleroz bulaşıcı bir hastalık değildir, aynı evi paylaşan aile bireylerine, aynı ortamda çalışan iş arkadaşlarına bulaşmaz.
2. Ailevi yatkınlık bazı bireylerde tanımlanmasına karşın sadece genetik geçişli bir hastalık değildir.
3. MS hastaların çocuk sahibi olmalarını engelleyen bir hastalık değildir. MS hastaları uygun tedavi yönetimi ve ilaç seçimi ile çocuk sahibi olabilirler.
4. Multipl Skleroz öldürücü bir hastalık değildir.
5. MS ruhsal bir hastalık değildir.
6. Multipl Skleroz tedavisi olmayan, çaresiz bir hastalık değildir. Gelişen yeni tedavi yöntemleri ile MS tedavi edilebilir bir hastalıktır.
7. Genel olarak yanlış bilinenin aksine MS’li kişilerin çoğunluğu olağan hayatlarına devam edip çalışabilirler.
MS hastası nelere dikkat etmelidir?
Aile, eş, çocuklar, iş arkadaşları ve toplumsal sosyal destek MS hastalığında önemlidir. Hastanın sosyal desteği, fiziksel kapasitesi, işi, uğraşları, hobileri, günlük yaşam aktiviteleri ne kadar iyi olursa hastalık da daha iyi seyrediyor. İlaçlar dışında aile bireylerinden gelen destek, hastanın iş hayatına devam etmesi ya da bir uğraşının olması önemlidir. Hastanın beslenmesine dikkat edilmeli, balık ve deniz ürünleri, salata, sebze ve meyve tüketilmelidir. D vitamini düzeyinin MS hastalığında önemli olduğunu, hastanın diyet dışında uygun zamanlarda güneşlenmesinin yararlı olacağını biliyoruz. Ancak MS hastalığında, kaplıca, termal sular ve sauna gibi sıcak ortamlar hastalık belirtilerinde artışa yol açabileceği için önerilmemektedir. Sigara kullanımın bırakılması hastalığın seyri üzerine ve tedaviye yanıt açısından önemlidir.
MS tedavisinde gelişmeler nelerdir?
Genel olarak toplumda MS için çaresiz, tedavisi olmayan bir hastalıkmış gibi yanlış bir kanı vardır. Bu doğru değil. Erken tanı ve uygulanan doğru tedavi yönetimleri kullanıldığında hastaların çoğu normal hayatına devam edebiliyor.
Yapılan araştırmalar ve yeni bilimsel gelişmeler ışığında artık MS çaresizlik ve ümitsizliğe yol açan, tedavisi olmayan bir hastalık olmaktan çıkmıştır.
Tüm MS hastaları ve aileleri için yarınlar daha sağlıklı ve aydınlık olacaktır.
