Kış aylarının gelmesiyle birlikte “sessiz katil” karbonmonoksit zehirlenmesi vakaları artış gösterebilir.
Karbonmonoksit (CO); kokusuz, renksiz ve tatsız bir zehirli gazdır. Yanmanın tam gerçekleşmemesi sonucu oluşur. Sobadan, şofbenden, bacadan veya egzoz gazından kaynaklanabilir.
Karbonmonoksit Zehirlenmesinin Başlıca Nedenleri
• Bacası çekmeyen sobalar
• Bacasız ısıtıcılar (özellikle tüplü veya gazlı)
• Şofbenlerin yanlış montajı veya havasız ortamlarda çalıştırılması
• Kapalı garajda çalışan araç motorları (egzoz gazı)
• Kömür, odun veya doğalgazın tam yanmaması
• Hava girişinin engellendiği, yetersiz havalandırılan odalar
• Dumanlı alanlar ve yangınlar
Kokusuz, tatsız ve renksiz olması nedeniyle fark edilmesi genellikle zordur. Bu nedenle risk faktörleri oluştuğunda şüphe duymak hayat kurtarabilir.
Karbonmonoksit Vücuda
Nasıl Etki Eder?
• Solunum yoluyla vücuda giren karbonmonoksit akciğerler aracılığıyla kana geçer.
• Kırmızı kan hücrelerinde bulunan hemoglobine, oksijenden yaklaşık 200 kat daha güçlü bağlanır.
• Bu birleşme sonucu karboksihemoglobin (COHb) oluşur.
• Oksijen, karbonmonoksitle yer değiştirir; böylece dokulara yeterli oksijen taşınamaz.
• Kalp, beyin ve diğer hayati organlar oksijensiz kalır; bu durum bilinç kaybı ve ölüme yol açabilir.
Belirtiler
• Baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Mide bulantısı, kusma
• Halsizlik, uyku hali, görme bozukluğu
• Bilinç bulanıklığı, uyku hali ve bayılma
• Nefes darlığı
• Ciddi vakalarda: koma ve ölüm
Bu belirtiler görüldüğünde hemen temiz havaya çıkılmalı ve 112 Acil Çağrı Merkezi aranmalıdır.
Alınması Gereken Önlemler
• Doğalgazla çalışan cihazların yıllık bakımını mutlaka yaptırın.
• Ortamların havalandırmasını sağlayın, mutlaka menfez takılmalı; menfezleri kapatmayın.
• Kapalı veya yarı kapalı garajlarda araç motorunu uzun süre çalışır durumda bırakmayın.
• Soba ve şofbenlerin bulunduğu alanları sık sık havalandırın.
• Bacaları düzenli olarak temizletin; eski veya tıkalı boruları kullanmayın.
• Ev ve iş yerlerine karbonmonoksit dedektörü takın.
• Bacaların dışarıya kaçak yapmayacak şekilde bağlandığından emin olun.
• Lodoslu havalarda bacalı ısıtıcılarınızı yakmayın.
• Kapalı ortamda mangal yakmayın.
Zehirlenme Durumunda İlk Yardım
• Kişiyi hemen temiz havaya çıkarın.
• Kapı ve pencereleri açın, ortamı havalandırın.
• 112 Acil Servis’i arayın.
• Kişi nefes almıyorsa ilk yardımcı tarafından temel yaşam desteği başlanır.
• Bilinci kapalıysa yan pozisyonda tutun, hava yolunu açık bırakın.
Unutmayın!
Karbonmonoksit görünmez, kokusuz ve sessizdir; önlem alınmazsa ölümcüldür.
