Laktoz doğada sadece sütte bulunan bir çeşit karbonhidrattır. Süt şekeri olarak da isimlendirilebilir. Laktoz bağırsaklardan salgılanan laktaz isimli bir enzim tarafından parçalanır. Bağırsaklarda bu enzim yeteri kadar bulunmadığında ya da yetersiz çalıştığında laktoz intoleransı (hassasiyeti) denilen bir hastalık tablosu oluşur. Laktoz intoleransı oldukça sık görülen bir tablodur. Hatta toplumun %75'inin bu hastalıktan mağdur olduğu düşünülmektedir. Laktoz intoleransına sahip hastalar süt ve süt ürünleri tükettiklerinde ciddi sindirim problemleriyle karşılaşırlar. Bu durum da hastaların yaşam kalitesini ileri düzeyde bozar.
Laktoz intoleransının belirtileri nelerdir ?
Laktoz intoleransı sütte bulunan temel karbonhidrat olan laktozun sindirilememesine bağlı olarak gelişen bir sindirim sistemi hastalığıdır. Başta şişkinlik, ishal ve karın ağrıları olmakla birlikte bir çok şikayete yol açar. Laktoz intoleransı olan hastalar laktozun parçalanmasını sağlayan laktaz enzimini yeteri kadar üretemezler. Bağırsaklardan kan dolaşımına emilebilmesi için laktozun laktaz enzimi tarafından parçalanması gereklidir. Yeterli laktaz olmadığında laktoz emilmeden bağırsaklardan geçer ve belirtilere sebep olur.
En sık görülen belirtiler şişkinlik, abdominal kramplar, ishal ve gazdır. Bazı hastalarda acil tuvalete gitme isteği, bulantı, kusma, bel ağrısı ve bazen de kabızlık görülebilir.
Hangi besinlerde laktoz bulunur ?
Tüm süt ve süt ürünleri değişik dozlarda laktoz içeriğine sahiptir. Buna bağlı olarak, süt ve süt ürünleri içeren her türlü besin laktoz intoleransı olan kişiler için risk teşkil etmektedir.
Süt, yoğurt, peynir, tereyağı, dondurma, süt tozu, işlenmiş gıdalar, çikolata, pasta, krema, bisküvi, kurabiye gibi gıdaların tümünde süt ve süt ürünleri bulunmaktadır. Dolayısıyla bu gıdaların tüketimi laktoz intoleransı olan hastalarda şişkinlik, karında ağrı veya kramp, ishal, gaz, mide bulantısı gibi belirtilere yol açabilmektedir.
Laktoz intoleransnın tedavisi
Laktoz intoleransı beslenme tedavisinin temelinde laktoz içeren süt ve süt ürünlerinin diyetten çıkarılması vardır. Kişiler süt ve süt ürünlerinden uzak durarak belirtilerden kurtulabilir ancak süt ve süt ürünlerinin diyetten çıkarılması bazı sorunlara da yol açabilir. Süt ve süt ürünleri başta kalsiyum, fosfor ve bazı vitaminlerden zengin ayrıca iyi bir protein kaynağıdır. Laktoz alımını kısıtlandığında bu besin öğelerinin eksikliği meydana gelebilir. Bu yüzden diyet iyi planlanmalı ve herhangi bir eksikliğinde oluşması önlenmelidir.
Laktoz intoleransına sahip bireylerin tüketebileceği laktozsuz süt ve süt ürünleri de üretilmektedir. Bu ürünlere de diyette yer verilebilir. Laktoz intoleransı yaşayan herkes aynı seviyede yaşamayabilir. Burada önemli olan belir tilerin ne kadar şiddetli olduğudur. Bazı bireyler bütün süt ürünlerinde sıkıntı yaşarken bazı bireyler yoğurt ve peynir gibi fermente süt ürünlerini tolere edebilir. Bu durumda kişiye özel olarak bir beslenme tedavisi oluşturmak en iyisi olacaktır.