“…Allah’a dininizi siz mi öğreteceksiniz?...” (Hucurat [49]16).
Resim ve heykelin haram olup olmadıkları meselesi İslâm dünyasında çokça tartışılmıştır. Bunun da sebebi meseleye dinde değişik açılardan bakmaktır. Biz bu kısa yazımızda meseleye Kur’an açısından bakacağız. Sonuçta Kur’an, ahirette sorumlu olduğumuz kitaptır (Zuhruf [43] 44).
Kur’an’da resim veya heykelin yasak olduğuna dair herhangi bir bilgi yer almaz. İslâm Kültüründeki resim / heykel yasağının kaynağı Kur’an değil, rivayetler ve geleneksel anlayıştır. Aynı şekilde kıyamet gününde azabı en şiddetli olan kimselerin ressamlar olacağı veya resim olan yere meleklerin girmeyeceği şeklindeki ifadelerin Kur’an’dan dayanakları yoktur.
Bu meselenin Kur’an açısından doğru anlaşılması için resim / heykel anlamına gelen temasil kelimesi çok önemlidir.
“… Şu karşısına geçip tapmakta olduğunuz heykeller (temasil التَّمَاث۪يلُ ) de ne oluyor?...” (Enbiya [21] 52).
“Ona dilediği gibi kaleler, heykeller (temasil تَمَاث۪يلَ ), büyük havuzlara benzer çanaklar ve sabit kazanlar yaparlardı...” (Sebe [34] 13).
Timsal kelimesinin çoğulu olan temasil تَمَاث۪يلَ Enbiya [21] 52’de put anlamında kullanıldığı halde, Sebe [34] 13’te tapmak maksadı olmaksızın Süleyman Nebi’nin bizzat yaptırdığı resimleri / heykelleri ifade etmektedir. Yani Kur’an’a göre her resim / heykel, put anlamında kullanılmamıştır.
Dolayısıyla Kur’an resim / heykel konusuna kayıtsız kalmamış, onları bir Nebi’sinin yaptırdığını belirtmiş ve her resim / heykelin haram olmadığını ifade etmiştir. Bir nebinin / peygamberin yaptığı ve ona özel olduğu belirtilmeyen bir şey bizim için de elbette serbesttir!
Her ne kadar Kur’an’da bir resim / heykel yapma yasağı bulunmasa da örneğin müzik, sanat, eğlence gibi konularda olduğu gibi sanatçıları sınırlayan bazı ilkeler vardır:
• Eserlerde Allah’a şirk koşmayı çağrıştırabilecek herhangi bir unsur olmamalıdır (Zümer [39] 65).
• Eserler yüz kızartıcı ve utanç verici olmamalıdır (Nahl [16] 90).
• Eserler hakaret, saygısızlık içerememelidir (Enam [6] 108).
Sonuç olarak Kur’an’da resim ve heykelle ilgili verilen bilgiler bunlardan ibarettir.
Dolaysıyla meseleye Kur’an açısından baktığımızda resim veya heykel yapmanın değil, onlara tapmanın yasak olduğunu görebiliriz.
Not : Çeşitli isimlerle anılan Bizans para birimi, Arapçaya Dinar (Denarius) şeklinde geçmiştir. Rasulullah, Bizans İmpara toru Heraklius’un (Yönetimi: 610-643) kabartmalarının yer aldığı bu para birimini kullanmıştır. (Al-i İmran [3] 75). Fakat üzerinde resim bulunan bu nesneler Kur’an tarafından put olarak tanıtılıp yasaklanmamıştır!
Görsel Kaynaklar :
http://pluspng.com/png-69285.html
https://www.coinarchives.com/ab2c9d5c0df6b14ca00ad6fc470448c8/img/hdrauch/110/image00332.jpg
