İhsan KAYA / Harita Mühendisi


SÜVEYŞ KANALININ YAPILMASININ ÖLÇÜM HATASI SEBEBİYLE ERTELENDİĞİNİ BİLİYOR MUYDUNUZ?


               Süveyş Kanalı Akdeniz ile Kızıldeniz’i birbirine bağlayan, küresel ticaret için önemli bir kanaldır. Mart 2021 yılında Ever Green gemisinin kanalda oturması ve kanalı kapatması sebebi ile dünya ticaretini büyük ölçüde etkilemesi kanalın önemini bir kez daha ortaya koymuştur.

 

               Akdeniz ve Kızıldeniz’i bağlama fikri ilk çağlara dayanmaktadır. Milâttan önce XIV. yüzyılda firavun II. Ramses, Kızıldeniz’den Timsah gölüne kadar olan alanda diğer küçük göllerden yararlanarak bir kanal açtırmış ve sonradan kumların istilâsına uğrayarak kullanılamaz hale gelen kanal milâttan önce VI. yüzyılda yine firavunlar tarafından tekrar kazdırılmışsa da ardından terkedilmiştir. 

 

               Portekizlilerin 16. Yüzyılda Hint okyanusu ve Kızıldeniz’de her geçen gün daha fazla yer alması, baharat yolunu kontrol atına almasıyla bu durum Osmanlı için bir tehdit haline gelmiş ve Osmanlı donanmasının rahat hareket edebilmesi adına kanal fikri Kılıç Ali Paşa ve Sokullu Mehmet Paşa tarafından tekrar gündeme getirilmiştir.  Ancak 1588’de Süveyş filosunun bir saldırıda Portekiz filosunu Kızıldeniz’den atması ve devletin uğraştığı başka meselelerden ötürü Süveyş Kanalı’nı açma girişimi de tasarı olarak kalmıştır.

               Sonrasında Napolyon’un Mısırı işgal etmesi ile birlikte kanal inşaatı tekrar gündeme gelmiştir. Napolyon 1798 yılında Fransız mühendis Le Pere’ye kanal ile ilgili araştırma emrini vermiştir. Pere, araştırmalar sırasında yapılan nivelman (yükseklik ölçümü) hatası sebebi ile Akdeniz’in Kızıldeniz’den 8.8 metre yüksek olduğunu söylemiştir. Yükseklik farkı sebebi ile  yük seltme havuzları (Panama Kanalındaki gibi)  gerektiğini duyan Napolyon, kanalı açmaktan vazgeçmiştir. Ancak gerçekte bu şekilde yükseklik farkı yoktu.

 

               Yaşanan diğer olaylardan sonra Napolyon “Kanal açmak azametli bir iştir. Bu işi yapabilecek durumda değilim. Fakat Türk hükü meti belki bir gün bu projenin tatbikiyle varlığını ve büyüklüğünü sağlayacaktır” diyerek Fransa’ya gitmiştir.

 

               Nihayetinde Süveyş Kanalı 16 Kasım 1869 tarihinde Sultan Abdülaziz döneminde açılmış ve 154 yıldır dünyaya hizmet etmektedir.

YAZARLAR