Son yıllarda sık sık duyduğumuz vegan ve vejetaryen beslenme, bazı yönleriyle birbirine benzeyen, bazı yönleriyle ise birbirinden ayrılan iki farkı yaşam tarzıdır. Hayvansal ürünlerin tüketimine dair tercih farklarının bulunduğu bu beslenme şekillerinde yemeklerin nasıl yapıldığı, hangi gıdaların kullanıldığı gibi konular göz önünde bulundurulur.
Vejetaryen Nedir ?
Vejetaryenlik, diğer adıyla etyemezlik, hiçbir şekilde kırmızı veya beyaz et tüketmemeye verilen addır. Vejetaryen beslenmede dana eti gibi kırmızı etler, kümes hayvanlarından elde edilen beyaz etler ve balık tüketilmez. Buna ek olarak vejetaryenliğin bazı alt türleri de bulunmaktadır. Et tüketmemeye ek olarak süt ürünleri de tüketmeyen, yumurta tüketmeyen veya sadece balık tüketen vejetaryenler gibi.
Vegan Nedir ?
Bir vegan diyeti, vejetaryenliğin en katı biçimi olarak tanımlanabilir. Vegan bir diyet sadece hayvan etini değil, aynı zamanda süt, yumurta ve bal da dahil tüm hayvansal besinleri ve hayvanlardan elde edilen diğer içerikleri de tüketmemeyi kapsar. Buna ek olarak veganlar yine hayvanlardan elde edilen ürünleri de kullan mazlar.
Vegan ve Vejetaryen Beslenmenin Sağlık Üzerine Olan Etkileri
Vejetaryen beslenmenin sağlığa olan etkisi dikkatli ve disiplinli programlanmasına bağlıdır. Dikkatli planlanarak uygulanmazsa sağlığa zararlı olabilir. Temelde vejetaryen bir diyet sağlıklı beslenme önerilerini takip ettiği sürece sağlıklıdır. Çünkü sebze, meyveler, kuru baklagiller ve tahıl ürünlerini içerdikleri için yağ oranları düşükken posa miktarı yüksektir. Ancak protein açısından dikkatli olunmalı ve bitkisel protein kaynakları iyi kullanılmalıdır.
Genellikle kalp damar, hipertansiyon, tip II diyabet, kanser ve şişmanlık vejetaryen olmayan bireylerde daha sık karşılaşılan sağlık problemleridir.
Vejetaryen beslenme tarzına sahip olmak sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürüldüğü anlamına gelmez. Eğer vejetaryen beslenme kötü planlanırsa bazı beslenme yetersizlikleri artar. Vejetaryen diyetin besin değeri bakımından zengin olabilmesi seçilen besinlerle ilişkilidir.
Süt ürünleri ve biraz da yumurta tüketen bir vejetaryen iseniz beslenmenizi planlarken yapmanız gereken şeyler vejetaryen olmayan bireylerinkinden çok farklı değildir. Kolesterolü ve diyetinizle aldığınız doymuş yağı değerlendirme altında tutmanız gerekir.
Veganların beslenme programlarını ise farklı şekilde planlamak gerekmektedir. Vegan olan kişilerin B12 vitamini, D vitamini, kalsiyum, demir ve çinko gibi besin öğelerinin alımında dikkatli davranmalıdır. Çünkü özellikle veganlarda bu vitamin ve minerallerin eksiklikleri çok sık görülür.
Sonuç olarak;
Vejetaryenler ve veganlar tüm beslenme gereksinimlerini karşıladıklarından emin olmalıdır. Örneğin, bitkiler doğal olarak B12 vitamini içermez, bu nedenle veganlar ve vejetaryenlerin yeterli B12 vitamini almak için güçlendirilmiş gıdalar tüketmesi veya diyet takviyeleri alması gerekebilir. Yine demir eksikliği de bu kişilerde sık görülür çünkü bitkisel demir kaynakları hayvansal kaynaklar kadar verimli değildir. Demir içeren gıdaları C vitamini ile beraber tüketmek faydalıdır.
Bunun yanı sıra süt ürünleri tüketmeyen grupların kalsiyum ile takviye edilmesi önemlidir.
