Prof. Dr. Nurettin GÜLMEZ ve Doç. Dr. Nejdet BİLGİ’nin editörlüğünde geçekleşen, Yüzüncü Yılında Millî Mücadele Döneminde Manisa, adlı geniş çaplı çalışma kitaplaştı.
Manisa Büyükşehir Belediyesi’nin katkılarıyla Prestij kitap olarak, özel kutu içerisinde sunulan eser, yüz yıl önce bize bu güzel vatanı bırakanlara bir saygı duruşu.
Dört ciltte sunulan çalışmada, Manisa merkez ve ilçelerinin, 15 Mayıs 1919 - 9 Eylül 1922 dönemi mercek altına alınmış.
İçindekiler listesiyle başlayan ciltler, Başkan Cengiz ERGÜN’ün sunusunun ardından, editörlerin proje süreci hakkında verdikleri ayrıntılı bilgilendirme yazılarıyla devam ediyor. Sonra da asıl metinler başlıyor.
Ağırlık Celal Bayar Üniversitesi olmak üzere, farklı üniversite ve kurumlardan 38 akademisyenin katkı sağladığı, 64 ayrı başlık, 64 ayrı konu, 2258 sayfa.
Bir hazine değerinde…
XXX
Çalışmanın ciltlere göre dağılımı ise şöyle.
I.Cilt, Yüzüncü Yılında Millî Mücadele Döneminde Manisa (Manisa Vilayeti/ Manisa Merkez)
II. Cilt, Yüzüncü Yılında Millî Mücadele Döneminde Manisa (Ahmetli, Akhisar, Alaşehir, Demirci)
III. Cilt, Yüzüncü Yılında Millî Mücadele Döneminde Manisa (Gölmarmara, Gördes, Kırkağaç, Köprübaşı, Kula)
IV. Cilt, Yüzüncü Yılında Millî Mücadele Döneminde Manisa (Salihli, Sarıgöl, Saruhanlı, Soma, Turgutlu)
XXX
Çalışmanın içeriğiyle ilgili üç ana temadan söz edilebilir
1- Millî Mücadele döneminin yabancı basındaki yansımaları.
Dış basında, İngiliz, İtalyan, Yunan, Amerikan ve Avustralya basını taranarak dönemin gazetelerine nasıl yansıdığının izleri sürülüyor. Bu bağlamda Ötekinin, Millî Mücadele aşamalarına bakışı ortaya seriliyor.
2- Şehrin tarihçesi ve öne çıkan kahramanlar.
Arşiv belgeleri ve diğer kaynaklara dayalı olarak, Manisa merkez ve ilçelerinin işgali, işgal yılları ve kurtuluşu kronolojik bir anlatımla belgeleniyor. Bu bağlamda, Kurtuluş Savaşı kahramanlarından, bazı figürlerin biyografileri, hizmetleri, geniş bir anlatıyla yer alıyor. Tüm ilçelerin Millî Mücadele yıllarındaki durumu ortaya çıkarılıyor.
3- Sözlü tarih derlemeleri.
Burada da Manisa merkez ve bütün ilçelerinde yapılan sözlü tarih çalışmaları yer almıştır. Millî mücadeleyle ilgili yüz yıl sonra hafızada kalanlar derlenmiştir.
Arşiv vesikaları zaten orda duruyor, her zaman ulaşılabilir. İnsan hafızası ise kalıcı değil. Sanırım çalışmanın en kalıcı bölümü bu derleme bölümü olacaktır. Kurtuluş savaşını görenler hatıralarıyla birlikte göçtü. Bilindiği gibi Millî Mücadelenin son gazileri 2008’de rahmetli oldu. Çoklarının belleğinde taşıdıkları alınamadı, sözlü olarak dilden dile aktarılanlardan bugün yaşayan insanımızın hafızasında neler kaldı, bu derlemeyle en azından onların bir kısmı ortaya çıkarılmış oldu.
İlk kez yapılan bu kayıtlar; hem gelecek nesiller için referans olacak, hem de toplumsal hafızada “hatırlama”, “unutma” olguları üzerinde düşünülüp daha sağlıklı, derin analizler yapılabilmesini sağlayacaktır.
XXX
Eser, alanında uzman, bilim insanlarınca kaleme alınmış olup, her konusu çok kıymetlidir.
Öte yandan sayfa düzeni ve tasarımı rahat, okumaya engel olmuyor, Ön kapak için Albert Kahn kolleksiyonundan seçilen fotoğraf ise içeriği özetleyecek nitelikte.
Bununla birlikte, fiziki özellikler bakımından, gözden kaçmış bazı dikkatsizlikler de yok değil.
Bütün olarak bakıldığında anlatılarda tekrarlar görülüyor.
Bazı görseller net değil (örneğin, C.II, s.129,364).
İçindekiler bölümünde, sayfa numaraları ile içeriğin sayfa numaralarının örtüşmediği yerler mevcut. (Örneğin, Cilt I, İçindekilerde Manisa yangını 637 sayfada gösteriliyor, metin içeride, 649’dan başlıyor.)
Editörlerin de ifade ettiği üzere, her çalışmada olduğu gibi, bu çalışmada da bazı eksiklikler ve eleştirilecek yönler bulunabilir. Ancak bu eser, Manisa merkez ilçeleri ve onbeş ilçenin, milli mücadele dönemindeki tarihini, derli toplu bir çalışma olması açısından değerlidir.
Temel başvuru eseri niteliğindedir. Bundan sonraki araştırmalara yön vereceği gibi, yeni araştırmaların yapılmasına da kapı aralayacaktır.
XXX
Nacizhane iki çalışmayla katkım nasip olan kitaplar, geçen hafta elime ulaştığında, Rıcour’u okuyordum.
Ünlü Fransız filozof ve tarihçi, Paul Rıcoeur, Hafıza, Tarih ve Unutuş’ta, manipüle edilen, kötü niyetle yönlendirilen hafızalardan söz eder. Geçmişin “şimdi”si olan hafızanın, bazı yerlerde “aşırı hafıza” yani hafıza suistimali, bazı yerlerde de “yetersiz hafıza”, yani “unutma yoluyla suistimal” edildiğini belirtir.
Toplumsal hafızada, “hatırlama” da, “unutuş” da otoritelerce ihtiyaca göre manipüle edilebiliyor.
Bireysel hafıza ise, hatırlama unutma bağlamında kendi dengesini özgürce kendisi oluşturuyor.
Tarih felsefesi Hocamız Şahin UÇAR Latinlerin, “Historia est magistra vitae” sözünü çok tekrarlardı.
Tarih hayatın öğretmenidir.
Tarih, her türlü manipülasyondan uzak, bireye ve topluma “doğru klavuzluk” yapabildiğince anlamlıdır.
XXX
Daha iyisi yapılıncaya kadar, alanında biricik başvuru kaynağı olan; “Yüzüncü Yılında Millî Mücadele Döneminde Manisa”nın oluşumunda, başta editörler, projede yer alan bilim insanları olmak üzere, basımında maddi manevi katkı sağlayan herkese teşekkürler.
"Historia est magistra vitae."
