Yangın, deprem, yakın birinin ölümü, kazalar, fiziksel ve psikolojik istismar… Hepsi insanları derinden etkileyen olaylar… Zorlayıcı yaşam olaylarına maruz kalan insanlara yönelik pek çok bilimsel araştırma yapılmış ve insanlara bu olaylarla nasıl baş edebildiği sorulmuştur. Buradan hareketle bilim insanı Lahad, Basic Ph Modeli geliştirmiş ve bu kapsamında zorlayıcı olaylara maruz kalan insanların, bu olayların getirmiş olduğu zorlayıcı duygu ve yoğun düşüncelerle baş edebildiği 6 farklı alana ayırmıştır. Bunlar, inanç ve değerler, duyguların ifadesi, sosyal destek, zihinsel değerlendirme, fiziksel aktiviteler, hayal gücü ve yaratıcılıktır.
1-) İnanç ve Değerler : İnsanı fiziksel açıdan ayakta tutan iskelet sistemi iken psikolojik açıdan da ayakta tutan inanç ve değerleridir. İnanç ve değerler bazı kültürler için ortak olarak kabul edilse de herkesin benimsediği inanç ve değerler de olabilir. İdeolojiler, hedefler ve benimsenen değerler bu kapsamda ele alınabilir. Vatanseverlik değerine sahip bir bireyin ülkesi ve milleti için mücadele etmesi, çocuğu hasta olan bir annenin yaşadığı durumu yaratıcının imtihanı olarak görüp sabretmesi bu alana örnek gösterilebilir.
2-) Duygularımız: İnsanları yaşamış oldukları travmatik olaylar onların duygu dünyasında da derin izler bırakabilmektedir. Yaşanan olumsuz olaylar insanları ağlatabilir, hüzünlendirebilir, kaygılandırabilir, öfkelendirebilir ve hatta güldürebilir de. İnsanların sahip olduğu duyguları paylaşması, duygularını ifade etmesi zorlayıcı olaylarla baş etmesine yardımcı oluyor.
3-) Sosyal Destek : Bu alan ise zorlayıcı olaylar yaşayan insanlara diğer insanların verdiği desteği ifade etmektedir. İnsanların temel ihtiyaçları arasında bir gruba ait olmak yer almaktadır. Aile, meslek örgütü, altın günü, halı saha takımı bu gruplara örnek olabilir. Bireyler kendilerini bir grubun üyesi olarak gördüklerinden grup üyelerinin ihtiyacı olduğunda onlara yardım eder ve zor durumlarında gruptan destek alırlar.
4-) Hayal Gücü ve Yaratıcılık : Zorlu olaylar karşısında hayal ve kurgu becerilerini kurgulamayı içerir. Yaşanan zorlu olaylarla ilgili resim yapılması, şiir yazılması ya da drama gibi çeşitli estetik ve sanatsal etkinlikleri kapsamatadır. Umutlu olmak, gelecekle ilgili hayaller kurmak ta bu alan kapsamındadır.
5-) Zihinsel Değerlendirme :
Bu alan problem çözme süreçlerini içermektedir. Bilgi toplama, sorgulama, fikir alışverişi, çeşitli çözüm yoları bulma, çözüm yolarından en uygun olanı devreye koyma gibi problem çözme sürecini kapsamaktadır.
6-) Fiziksel Aktiviteler : Bu alan bireyin bedeni ve ruhunu rahatlatması için her türlü eylemi kapsamaktadır. Bu alanda spor yapma, nefes egzersizi yapma, rahatlamak için duş alma, bedenin ve bendendeki gerginliklerin farkına varma gibi etkinlikleri içerir. Zorlayıcı yaşam olayları bedenimizin bazı bölgelerinde kramplara ve kas gerilmelerine neden olabilmektedir. Bu alan bedenin rahatlatılmasını ve bedenen zinde olmayı içermektedir.
Yukarıda belirtilen altı farklı kaynağı her birey kullanma yeteneğine sahiptir. Belki bu modeli okuduğumuz zaman zorlu yaşam olaylarına karşı hangi alan ile ilgili baş etme becerilerini kullandığımızı fark edebiliriz. Baş etme mekanizmaları her ne kadar birbirinden farklı altı alana ayrılmış gibi olsa da hepsi birbiriyle bağlantılıdır. Burada önemli olan yaşanan bir olay karşısında zorlanan bireylerin mümkün oldukça fazla baş etme alanı kullanırlarsa iyileşmenin daha çabuk gelmesidir.
