Bölgemizde son zamanlarda görülen depremler sadece evlerimizi değil iç dünyamızı da sarstı. Ne zaman yaşanacağı, nerede yakalanacağımızın belirsizliği ve şiddeti bizleri karmaşık duygulara sevk ederken çocuklarımız da olan bitene anlam vermekte zorlanabilmektelerdir.
Tıpkı bizler gibi deprem zamanında çocuklarımıza da korkular ve kaygılar hakim olabilmektedir. Deprem gibi doğal afetler normal olmayan durumlardır. Hem yetişkin-lerin hem de çocukların doğal afetlerde korkuya kapılması ya da kaygılanması normal olmayan olaylar karşısında verilen normal tepkilerdir. Bir çocuğun deprem karşısında korkması ve ‘’yine olursa’’ kaygısına kapılması oldukça normal kabul edilmelidir. Bu noktada önemli olan nokta yetişkinlerin sakin kalıp sürekli bir şekilde çocuğa destek olmalarıdır.
Okul öncesi dönemdeki çocuklar kaygılarını ifade etmekte zorlanabilirler. ‘’Kaygılıyım’’ ya da “depremden korkuyorum’’ demek onlar için mümkün olmayabilir. Bu durumda çocukların tepkileri ya da davranışları önem kazanır.
Güvenlik İhtiyacı ya da
Yapışma:
Çocuğun anne ve babadan ayrılmak istememesi, tuvalete bile yalnız gitmek istememesi ve yalnız kalmak istememesidir. Bu tür davranışlar anne ve babadan ayrı kalması durumunda başına bir şey gelebileceği ve yardım alamayacağı düşüncesinin bir sonucu olabilir.
Uyku Bozuklukları :
Uyku düzeninin değişmesi, uykuya dalmakta zorlanmak ve ebeveynlerle birlikte uyuma isteği olarak görülebilir.
Gerileme Davranışları :
Bir diğer ismiyle çocuksu davranışlar olarak tanımlanır. Çocuğun yaşına uygun olmayacak şekilde davranması, bebeksi davranışlar sergilemesidir. Çocuklar depremle ilgili kaygı yaşadıkları bir döneme girdiklerinde bebek gibi ağlama, bebek gibi konuşma, alt ıslatma veya parmak emme mümkün olabilmektedir.
Oyun :
Çocukların oyunlarında depreme yer vermesi mümkündür. Oyun da depremi canlandırma, evleri yıkma, enkazdan insan kurtarma gibi eylemler görülebilir. Bunun haricinde çocuk oyun oynamayı tamamen bırakabilir.
Ebeveynler olarak biz neler
yapabiliriz?
Bu süreçte çocuğun en önemli destekçilerinin aileler olduğunu düşünüyorum. Ebeveynlerin deprem anında verdikleri tepkiler ya da depremle ilgili düşünceleri çocukların depremleri nasıl algıladıklarını etkilemektedir. Bundan dolayı da ebeveynler depremler ile ilgili kendi düşüncelerinin ve duygularının farkında olmalıdır. Çocuklar ebeveynlerinin kaygı ve korku gibi durumlarını kolayca anlar. Büyüklerinin kaygılandığını gören çocuklar “annem / babam kaygılandığına göre korkman gereken bir şey var.’’ diyebilirler. Bundan dolayı ebeveynler kaygı- larını kontrol etmeli ve çocuğa sakin bir ses tonuyla hitap etmelidirler.
Deprem ile ilgili konuşurken oldukça basit ve dürüst bir dil kullanmak çocuğun süreci anlamasına yardımcı olacaktır. “Deprem bir daha olmayacak.’’ gibi gerçek dışı cümleler kullanmak yaşanacak bir sonraki depremde çocukta daha farklı ve derin izler bırakabilir. Çocukta güven problemi olabilir. Deprem evin altındaki kayaların hareket etmesiyle ya da yerin titremesiyle açıklanabilir. Evde almış olduğunuz güvenlik önlemleri ya da binanızın sağlamlığı noktasında açıklama yapabilirsiniz. Çocuğa güven aşılamak için evinizin kolonlarını gösterebilir-siniz.
Duygularla başedebilmenin en önemli yollarından birisi de duyguların ifadesidir. Çocuklar depremle ilgili duygularını resim çizerek anlatabilir. Bazen çocuklar duygularını oyun yoluyla da ifade edebilirler. Buradan hareketle çocukların oyunlarında depremi oynaması onların duygularının ifade edebilmelerine olanak sağlayacaktır. Eğer çocuklar sözel olarak kaygılarını dile getirirse “bunda kaygılanacak ne var?’’ demek yerine kaygılanmakta haklı olduğunu, herkesin bu durumdan kaygılanabileceğini belirtin.
Belirsizlikler çocukların kaygılanmasına neden olabilir. Bundan dolayı kaos ve belirsizliklerden sonra rutinlere geri dönmek “ hayat normale dönüyor” mesajı verebilmek açısından doğru olacaktır. Uyku saatleri, çalışma saatleri ve yemek saatleri gibi zamanların belirli olması çocuğun hayatını düzene sokacaktır.
Aile tarafından gösterilen doğru yaklaşımla çocukların deprem ile ilgili kaygılarının zamanla azalması beklenir. Eğer zaman geçtikçe çocuğun kaygıları ve korkuları azalmıyorsa, çocuğun günlük yaşamı düzensizse ve korkularından dolayı çocuğun uykusu, beslenmesi ve okul hayatı ciddi şekilde zarar görüyorsa bu noktada uzmandan destek alınması gerekmektedir.
Depremlerin çocuklara etkisi konusunda daha ayrıntılı bilgi almak için ya da depremden etkilenen çocuğunuz ile ilgili destek almak için okullarımızda bulunan rehberlik servislerini ya da Demirci Rehberlik ve Araştırma Merkezi Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bölümünü ziyaret edebilirsiniz.