Dünyada en sık görülen ve kadınlarda en fazla ölüme neden olan kanser türü meme kanseridir. Meme kanseri, meme dokusundaki hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla ortaya çıkar.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 4 Şubat 2021 tarihinde yayımladığı raporda meme kanserinin artık tüm yeni kanser vakalarının %11,7’sini oluşturduğunu ve en sık görülen kanser türü olduğunu bildirmiştir.
Meme kanseri için birçok risk faktörü bulunmakla birlikte bir kısmı kadın cinsiyete sahip olmak, ileri yaş, ailede meme kanseri öyküsü gibi değiştirilemez risk faktörleridir. Değiştirilebilir faktörler ise bizim risk konusunda adım atabileceğimiz durumları oluşturuyor:
- Hareketsiz yaşam tarzı,
- Fazla kilolu veya obez olmak (özellikle menopoz sonrası),
-Sigara kullanımı,
-Hiç doğum yapmamış olmak,
-35 yaşından sonra ilk doğumu yapmak,
-Emzirmemek,
-Menopoz sonrası uzun süre hormon tedavisi (HRT) kullanmak,
-Alkol kullanmak.
Bu faktörlerden kaçınmak, yalnızca meme kanseri riskini azaltmakla kalmaz; genel sağlığımıza da olumlu katkı sağlar. Meme kanserinin en sık rastlanan belirtisi; memede ağrısız, zamanla büyüyen bir kitlenin ele gelmesi, hissedilmesidir. Meme kanseri ileri dönemlere kadar belirti vermeyebiliyor. Erken tanıda meme kanseri konusunda bilinç-lenme ve düzenli taramaların büyük önemi vardır. Hastalığın erken evrede teşhis edilmesi tedavi başarısını artırır, yaşam süresini ve kalitesini yükseltir.
Meme kanseri taramasında ülkemizdeki uygulama şöyledir:
Kendi kendine meme muayenesi (her ay).
Klinik meme muayenesi (yılda bir).
Mamografi olarak belirlenmiştir (40-69 yaş 2 yılda bir).
Kendi Kendine Meme Muayenesi
Kadının kendi memesini düzenli olarak kontrol ederek erken dönemde değişiklikleri fark etmesini sağlayan basit bir yöntemdir.
Amaç, meme dokusunda şişlik, sertlik, çekilme, akıntı, renk değişikliği gibi anormallikleri erken fark etmektir.
Her kadın 20 yaşından itibaren ayda bir kez kendine meme muayenesi yapmalıdır:
-En uygun zaman adet gören kadınlar için, adetin başladığı günü 1. gün sayıp 7 - 10 gün arası
- Adet görmeyen kadınlar, düzen ve akılda kalması için her ayın belli bir günü
- Emziren kadınlarda, emzirmeyi takiben süt boşaldıktan sonra
- Doğum kontrol hapı kullanan kadınlarda, her yeni ilaç kutusuna başlamadan önceki gün yapılmalıdır.
Kendi kendine meme muayenesi önce gözleyerek ve ardından el ile kontrol şeklinde iki aşamada yapılır. Gözleyerek yapmak için belden yukarısı çıplak şekilde ayna karşısına geçilir. Her iki kol aşağı sarkık ve gevşek, kollar belde, kollar yukarı kaldırılarak, her iki el bele bastırılırken öne doğru eğilerek bakılır. Bu pozisyonlarda her iki meme incelenir:
- Meme derisinde çekilme, çukurlaşma, kalınlaşma, şişme, renk değişikliği, kitle görünümü
- Meme başında kalınlaşma, kızarıklık, akıntı veya yara olması
- Memede veya meme başında içeri çekinti olması
-Meme başlarının pozisyonlarında meydana gelen değişiklik
- Memenin şeklinde meydana gelen değişiklik araştırılır.
Dokunarak muayene için sırtüstü düz bir yatağa yatarak yapılması önerilir. Hangi taraftaki meme muayene edilecek ise o taraftaki el ense altına yerleştirilir. Diğer el ile muayene yapılır.
- Memenin kendisi ve meme başları
- Koltuk altı ve meme altı bölgeleri
- Meme başında akıntı olup olmadığı da kontrol edilir.
Parmağın uç kısmıyla tüm bölge taranır.
Memede ele gelen kitle ya da sertlik
Meme ucunda kanlı veya renksiz akıntı
Meme ucunda içe çekilme veya kabuklanma
Deride çekilme, renk değişikliği, yara
Koltuk altında ele gelen şişlik tespit edilmesi durumunda doktorunuza başvurun.
Klinik Meme Muayenesi
40 yaşından itibaren her yıl hekim tarafından meme muayenesi yapılmalıdır.
Ailede meme kanseri öyküsü varsa bu muayenelere daha erken yaşta başlanmalıdır.
Mamografi
Ulusal Kanser Tarama Standartlarına göre, 40 – 69 yaş arası kadınlara 2 yılda bir mamografi taraması önerilmektedir.Günümüzde kullanılan dijital mamografi cihazları, daha konforlu ve etkili sonuçlar sağlamaktadır.
Tedavi
Meme kanseri her bireyde farklı özellikler gösterebilir.
Tedavi planı; hastalığın evresi, tipi, hastanın yaşı ve genel sağlık durumu dikkate alınarak kişiye özel yapılır.Cerrahi, kemoterapi, radyoterapi ve hormonal tedavi gibi yöntemler tek başına ya da birlikte uygulanabilir.Erken evrede tanı konulan meme kanserlerinde tedavi başarısı %90’ ın üzerindedir.
Meme kanserinde erken tanı hayat kurtarır!
• Düzenli kontrollerinizi ihmal etmeyin.
• Kendi kendinize muayeneyi öğrenin ve uygulayın.
• Sağlıklı yaşam alışkanlıklarıyla riskleri azaltın.
Pembe Kurdele umut, farkındalık ve yaşamın sembolüdür.